I am shipping up to London

Εθνικό Θέατρο- Λονδίνο

Αυτό το κείμενο απευθύνεται κυρίως σε Έλληνες καλλιτέχνες του θεάτρου (ή και άλλους πολίτες της Ε.Ε. που για κάποιον λόγο διαβάζουν  ελληνικά) που θα ενδιαφέρονταν να μεταβούν για σπουδές ή και εργασία στο Ηνωμένο Βασίλειο και δεν είναι σίγουροι για το τι δυνατότητες και δικαιώματα θα έχουν στο άμεσο μέλλον. Θα αναφερθώ σε δυνατότητες εκπαίδευσης και θα προσπαθήσω να καλύψω κυρίως ζητήματα που αφορούν το τυπικό του πράγματος, ενώ θα αφήσω για άλλη φορά θέματα όπως η εργασιακή πραγματικότητα, ευκαιρίες κλπ (αν και θα κοιτάξω να πετάξω κανα-δυo νόστιμα). Θα συμπεριλάβω επίσημες ιστοσελίδες για να ανατρέξει κανείς αν χρειάζεται. Δεν είμαι νομικός, οπότε καλού κακού ερευνήστε και μόνοι σας για τυχόν λεπτομέρειες και ειδικές περιπτώσεις που μπορεί να μου ξεφεύγουν. Ενδεχομένως για μεμονωμένες περιπτώσεις να ισχύουν διαφορετικά δεδομένα (λόγου χάριν για ανθρώπους με ποινικό μητρώο). Επίσης, όσα γράφω είναι απλά αποτέλεσμα εμπειρίας διαμονής στο Η.Β. για περίπου τρία χρόνια, και σε καμία περίπτωση δεν διεκδικώ δάφνες απόλυτης σοφίας για αυτά. Καλό είναι ο καθένας να κάνει μια σφαιρική έρευνα, προσαρμοσμένη στις δικές του ανάγκες.

Τι γίνεται με το Brexit?
Από την Παρασκευή 31 Ιανουαρίου 2020 στις 11 το βράδυ το Ηνωμένο Βασίλειο (δηλαδή η χώρα που αποτελείται από την Αγγλία, τη Σκοτία (έτσι το γράφουμε τώρα με «ο»), την Ουαλία και τη Βόρεια Ιρλανδία) δεν ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως, μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2020 η χώρα θα βρίσκεται σε ένα μεταβατικό στάδιο κατά το οποίο θα υποχρεούται να ακολουθεί τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων. 

Εγώ μπορώ να έρθω και να ζήσω στην Αγγλία το 2020?

Εφόσον είσαι Έλληνας πολίτης (ή άλλης χώρας της Ε.Ε.), ναι. Μέχρι και το Δεκέμβριο το 2020 θα μπορείς να εγκατασταθείς και να εργαστείς οπουδήποτε στο Η.Β. ελεύθερα. Κανείς δεν ξέρει τι πλαίσιο θα ισχύσει για τους νέους μετανάστες από το 2021 και μετά (περισσότερα εδώ).

Δηλαδή αν έρθω το 2020 στη χώρα, θα με διώξουν το 2021?

Όχι. Με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, εφόσον εγκατασταθείς στο Η.Β. το 2020, θα μπορείς να αιτηθείς και να πάρεις κάτι που λέγεται Pre-Settled Status, που σημαίνει ότι θα μπορείς να μείνεις στη χώρα επ’ αόριστο. Για να διατηρήσεις το Pre-Settled Status θα πρέπει να είσαι κατοικείς στο Η.Β. για τουλάχιστον 6 μήνες κάθε χρόνο (ή κάθε δώδεκα μήνες για να είμαστε ακριβείς, έχει διαφορά).

Μπόνους!

Αν μείνεις στη χώρα για 5 χρόνια, το Pre-Settled Status μετατρέπεται σε Settled Status και θα μπορείς να φύγεις από τη χώρα μέχρι και για 5 χρόνια, να κάνεις ό,τι γουστάρεις και να επιστρέψεις διατηρώντας το Settled Status.

Θα μπορώ να σπουδάσω στην Αγγλία το 2020?

Ναι. Λεπτομέρειες στις σελίδες των πανεπιστήμιων, όπως για παράδειγμα εδώ.

Πού θα μπορώ να σπουδάσω κάτι σχετικά με θέατρο?

Παντού. Ειδικά στο Λονδίνο, όποια πέτρα και να σηκώσεις, θα βρεις μια-δυο δραματικές από κάτω. Για να μη χαθείς εντελώς στην αναζήτηση, και αν θες τις εφφετζίδικες σχολές, θα πρότεινα να ξεκινήσεις από αυτές που ανήκουν στο λεγόμενο Federation of Drama Schools. Αυτά είναι τα conservatoire (στην Ελλάδα τα λέμε δραματικές σχολές ή/και ωδεία) που έχουν το μεγαλύτερο πρεστίζ. Υπάρχουν επίσης καλά και επίσης μουράτα προγράμματα για παραστατικές τέχνες σε πανεπιστήμια όπως το Royal Holloway και το Queen Mary University of London (μία αναγνωρισμένη λίστα με περισσότερα πανεπιστήμια είναι η QS).  Φυσικά, μπορεί να υπάρχουν και άλλα με φήμη και ποιότητα, όπως επίσης μια καλή φήμη δε σημαίνει απαραίτητα εξίσου καλή ποιότητα.

Royal Holloway, University of London

Τι μπορώ να σπουδάσω?

Την Άρτα και τα Γιάννενα. Πιθανά και απίθανα ονόματα προγραμμάτων για όλα το γούστα. Ενδεικτικά:

BA Acting (η κλασσική τριετής δραματική σχολή που ξέρουμε), στην Italia Conti.

MA Contemporary Performance (MA σημαίνει Master of Arts, δηλαδή μεταπτυχιακό) στο Manchester School of Theatre

MA Theatre Lab στη RADA (αχαχαχαχα ζητάνε 14.500 λίρες το χρόνο οι αχρείοι, εμ, RADA μου θέλατε).

ΜΑ ή MFA Voice Studies στην Royal Central School of Speech and Drama (MFA είναι ενισχυμένο διετές μεταπτυχιακό, το κάνουν πολύ συχνά Αμερικανοί).

Κατά τη γνώμη μου, είναι καλή ιδέα να δει κανείς όλα τα προγράμματα και τις περιγραφές τους και στις 20 σχολές του Federation of Drama Schools τουλάχιστον, και να τα προσεγγίσει με ανοιχτό μυαλό. Μπορεί κάποιος να νομίζει πχ ότι ένα μεταπτυχιακό στην υποκριτική είναι η ιδανική επιλογή, και να καταλήξει να ξοδέψει ένα σκασμό λεφτά για να ξαναδιδαχθεί πράγματα που είχε ήδη μάθει στη δραματική σχολή. Ενώ, στην πραγματικότητα μπορεί ένα μεταπτυχιακό στη σκηνοθεσία Musical ή στο Advanced Theatre Practice να είναι πιο ενδιαφέρον, αποδοτικό ή να δώσει ξεχωριστές δεξιότητες που δεν θα τις αποκτούσε αλλιώς.

Καλά, μπορώ να μπω εγώ σε τέτοιες σχολές?

Ναι. Με ένα πτυχίο από ένα αναγνωρισμένο ελληνικό ίδρυμα και μια καλή αίτηση (άλλο θέμα αυτό), δεν είναι πολύ δύσκολο να σε δεχθούν για συνέντευξη για ένα μουράτο μεταπτυχιακό (γενικές οδηγίες εδώ, και στις σελίδεςτων προγραμμάτων). Από εκεί και πέρα είναι θέμα του με πόσους και ποιους ανταγωνίζεσαι και για πόσες θέσεις. Σε γενικές γραμμές, σε BA Acting σε σχολές-φίρμες όπως RADA, LAMDA κλπ είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνει κανείς δεκτός (περίπου 5 με 10 φορές πιο δύσκολο από ότι στο Κρατικό ή στο Εθνικό), σε μεταπτυχιακά και όσο απομακρυνόμαστε από το Acting γίνεται λιγότερο δύσκολο.

Από ότι έχω καταλάβει, το αν η δραματική ή το πανεπιστήμιο που πήγες είναι μια μουράτη στην Ελλάδα, δεν παίζει κάποιον ιδιαίτερο ρόλο. Οι διαφορές στη φήμη των επιμέρους ελληνικών σχολών (το πόσο καλό είναι το Θέατρο Τέχνης, το Εθνικό ή η σχολή της Ρούλας Πατεράκη) νομίζω ότι είναι αντίστοιχες με τις διαφορές  που έχει στην Ελλάδα η φήμη των διαφόρων δραματικών σχολών στην Πορτογαλία (σόρρυ απόφοιτοι του Τέχνης, εδώ μάλλον είστε ίσα κι όμοια με τους αποφοίτους της Μιμής, τουλάχιστον μέχρι την ακρόαση). Επίσης, με δεδομένο ότι μιλάμε για την πατρίδα του καπιταλισμού, οι ιδιωτικές σχολές σε καμία περίπτωση δεν θεωρούνται a priori κατώτερες των δημοσίων. Δεν έχω υπάρξει σε πάνελ επιλογής, οπότε κρατάω μια επιφύλαξη.

 London Academy of Music and Dramatic Art

Τα αγγλικά μου είναι μέτρια. Τι κάνω;

Συνήθως οι σχολές θέλουν IELTS, Advanced ή Proficiency. Πέραν των πτυχίων, με βάση το επίπεδο αγγλικών που βλέπω γύρω μου θα πω το εξής: με σχετικά αξιοπρεπές επίπεδο Lower (να μπορείς να διαβάσεις ένα βιβλίο με το Google translate δίπλα και να αρθρώσεις δυο κουβέντες με γραμματικά λάθη σε κάθε τρίτο ρήμα) μη φοβάσαι τίποτα. Θα πάρει λίγο χρόνο η εξοικείωση, αλλά κατά τα άλλα μια χαρά. Η γλώσσα, δεν θα είναι ιδιαίτερο πρόβλημα για τις σπουδές, εφόσον κάποιος δεν το επιτρέψει να τον πάρει από κάτω. Για την εργασία ως ηθοποιός μετά, η προφορά (κυρίως) και η μεσογειακή εμφάνιση μπορεί να αποδειχθούν προβλήματα, ειδικά όταν μιλάμε για ρόλους ρεπερτορίου ή σινεμά και τηλεόραση. Αλλά αυτή είναι άλλη, μεγάλη και μάλλον πικρή συζήτηση. Για τους μη ηθοποιούς, τα πράγματα είναι λιγότερο δύσκολα, αλλά και πάλι σε καμία περίπτωση δεν θα λέγαμε ότι σφάζονται οι παραγωγοί στην ποδιά σκηνογράφων και χορογράφων.

Πόσα είναι τα δίδακτρα?

Εξαρτάται από τη σχολή, το πρόγραμμα κλπ. Σε γενικές γραμμές υπάρχουν δύο κατηγορίες διδάκτρων. Αυτά που αφορούν στους Βρετανούς και αυτά που αφορούν στους ξένους. Για τους Βρετανούς είναι περίπου 9.000 με 10.000 λίρες για τα περισσότερα προγράμματα (σε κάποια πιο πολλά, σε λίγα πιο λίγα). Για τους μη Βρετανούς είναι τα διπλάσια. Έως τώρα, οι πολίτες Ε.Ε. απολαμβάναμε των ευνοϊκών διδάκτρων των Βρετανών. Αυτό θα ισχύσει και για το έτος 2020-2021. Δεν ξέρουμε τι θα γίνει μετά.

Σώπα! 10.000 λίρες (δηλαδή σχεδόν 12.000 ευρώ)! Τεράστια ευκαιρία!

Λοιπόν! Πέρσι δούλευα ως καθηγητής σε σχολείο και μία από τις αρμοδιότητές μας ήταν να εξηγήσουμε στους τελειόφοιτους γιατί τα φοιτητικά δάνεια στο Η.Β. δεν είναι καθόλου κακή ιδέα. Πολλοί πιστεύουν ότι είναι επικίνδυνο να πάρει κανείς φοιτητικό δάνειο από ιστορίες που ακούγονται και αφορούν Αμερικανούς που καταστράφηκαν από τέτοια δάνεια. Όμως, οι όροι της φοιτητικής χρηματοδότησης στο Η.Β. είναι πολύ διαφορετικοί. Προφανώς, δεν μπορώ να μπω στην τσέπη του καθενός ούτε παίρνω ευθύνη για τις οικονομικές επιλογές του. Λεπτομέρειες βρίσκονται εδώ και καθένας αποφασίζει για τον εαυτό του. Σε γενικές γραμμές, ένα φοιτητικό δάνειο που τουλάχιστον και για το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021 οι πολίτες Ε.Ε. ακόμα θα δικαιούμαστε, καλύπτει και με το παραπάνω τα δίδακτρα των περισσότερων μεταπτυχιακών. Ακόμα και να έχει κανείς τα λεφτά, σε πολλές περιπτώσεις συμφέρει να πάρει το συγκεκριμένο δάνειο αντί να τα δώσει από την τσέπη του, διότι θα αρχίσει να αποπληρώνει μόνο αν έχει μισθό πάνω από 20000 λίρες το χρόνο, και μόνο με το 6% του ποσού που υπερβαίνει τις 20000 λίρες. Μετά από 30 χρόνια, ό,τι υπόλοιπο και αν έχει το δάνειο, διαγράφεται.  Για παράδειγμα, αν κάποιος πάρει το φοιτητικό δάνειο, κάτσει άλλα δύο χρόνια στην Αγγλία, δεν έχει μεγάλο μισθό εδώ και μετά γυρίσει στην Ελλάδα, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα, να μην δώσει πίσω φράγκο και κανείς ποτέ να μην ασχοληθεί μαζί του (χωρίς να είναι παράνομός ή να κάνει κάποια παρατυπία).

Jodie Comer και Alex Pettyfer - όμορφοι Άγγλοι ηθοποιοί για όσους βαρέθηκαν με τους αριθμούς

ΠΡΟΣΟΧΗ: Το 2020-21 ενδεχομένως να είναι η τελευταία χρονιά που οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πληρώνουν τα μειωμένα δίδακτρα που αφορούν και τους Βρεττανούς, όπως επίσης και η, ενδεχομένως, τελευταία χρονιά που δικαιούμαστε φοιτητικά δάνεια (με την επιφύλαξη του να έχει προλάβει κάποιος να πάρει Pre-Settled Status) . Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα από το 2021-2022 οι Ευρωπαίοι πολίτες να δίνουν δίδακτρα της τάξης των 18000 ευρώ, από την τσέπη τους, και όχι με τη βοήθεια χρηματοδότησης με καλούς όρους. Επίσης, ίσως είναι η τελευταία χρονιά που θα μπορούν πολίτες της Ε.Ε. να εγκατασταθούν εύκολα στη χώρα. Επειδή οι αιτήσεις γενικά γίνονται αυτήν της περίοδο και πολλά μεταπτυχιακά γεμίζουν μέχρι το καλοκαίρι, αν σκέφτεσαι κάποια στιγμή να έρθεις να σπουδάσεις ή να μείνεις στο Η.Β., χωρίς να θέλω να σε αγχώσω, η στιγμή για να κινητοποιηθείς είναι ΤΩΡΑ.

Ωραία, τα δίδακτρα πες καλύπτονται από το δάνειο. Ενοίκια?

Ακολουθούν ενδεικτικές τιμές, εξαρτώνται από την περιοχή, την πόλη, το σπίτι κλπ και αλλάζουν συχνά:

Δωμάτιο σε σπίτι με συγκατοίκους, σχετικά κοντά στο κέντρο του Λονδίνου (για τα δεδομένα της πόλης): 600 (αν είσαι τυχερός) με 900 λίρες (χοντρικά 700-1100 ευρώ) το μήνα.

Δωμάτιο σε σπίτι με συγκατοίκους σε άλλη μεγάλη πόλη (Manchester, Γλασκόβη (με «ο») κλπ: 350-500 λίρες (400-600 ευρώ) το μήνα.

Σπίτι ενός δωματίου στο Λονδίνο, δύσκολα κάτω από 1300 ευρώ το μήνα.

Σπίτι ενός δωματίου σε άλλη μεγάλη πόλη, περίπου 650 ευρώ το μήνα και πάνω (χωρίς λογαριασμούς).

Πιο συγκεκριμένα: για σπίτια εδώ, για δωμάτια εδώ.

Υπάρχουν εστίες, αλλά είναι ιδιωτικές οι τιμές είναι σε γενικές γραμμές είναι παρόμοιες.

Είναι σαφές ότι στο Λονδίνο η κατάσταση είναι κωμική με τα ενοίκια. Θα σου φύγει ο τάκος, αλλά τουλάχιστον, υπάρχει πιθανότητα να καταλήξεις με γειτόνισσα τη Daisy Ridley, να σου κάνει spoil το Rise of Skywalker ή να πίνεις μπύρες παρέα με το Λάνθιμο στην pub της γειτονιάς σας. 
Στις άλλες πόλεις η κατάσταση παλεύεται.  Το πρόβλημα είναι ότι οι 12 από τις 20 σχολές του Federation of Drama Schools  είναι στο Λονδίνο. Και ότι το Λονδίνο γαμάει. Αλλά, προτείνω ανεπιφύλακτα και το Manchester, που έχει κάποιες. Το Εδιμβούργο είναι πανέμορφο, αλλά δεν έχει φημισμένα Conservatoire. H Γλασκόβη έχει το πολύ φημισμένο RCS, μάλλον τους πιο συμπαθείς κατοίκους, και τον χειρότερο καιρό (ειρήσθω εν παρόδω, στο Λονδίνο δε βρέχει όσο φημολογείται. Στη Γλασκόβη ΒΡΕΧΕΙ). To Birmingham, προσωπική άποψη, είναι μία μαλακία και μισή. 

Κόστος διαβίωσης πέρα από τα ενοίκια?

Προφανώς αυτό έχει να κάνει με το επίπεδο ζωής που θέλει να έχει ο καθένας. Σε πολύ γενικές γραμμές, αν αφήσουμε από έξω το κόστος ενοικίου που ανέφερα παραπάνω, για κάθε ευρώ που ξοδεύεις για να ζεις στην Ελλάδα, υπολόγισε περίπου 1.6 ευρώ στο Λονδίνο και 1.2 με 1.3 σε άλλη μεγάλη πόλη. Συνολικά δηλαδή, αν συγκατοικείς στη Θεσσαλονίκη και ξοδεύεις 200-250 το μήνα για ενοίκιο και λογαριασμούς και 500 για τα υπόλοιπα, στο Λονδίνο θα ξοδεύεις τουλάχιστον 750+ ευρώ για το σπίτι και τους λογαριασμούς και περίπου 750 για να ζεις. Σε άλλη αγγλική πόλη θα δίνεις τουλάχιστον 400 ευρώ για να μένεις και 600 για τα υπόλοιπα. Οι τιμές ξαναλέω είναι ενδεικτικές, μπορεί κάποιος να έχει βρει την άκρη του και με λιγότερα, αλλά μπορεί κάποιος να δυσκολευτεί να βρει και αυτά.

Εδιμβούργο-από τις πιο όμορφες πόλεις που έχω δει

Μπορώ να δουλεύω και να σπουδάζω?

Εφόσον τα ωράρια το επιτρέπουν, φυσικά. Πολλά προγράμματα σε σχολές μπορούν να γίνουν part-time, που αυξάνει μεν τη διάρκεια των σπουδών, αλλά μειώνει το φόρτο και αφήνει αρκετά περιθώρια για να δουλέψει κανείς. Όσο για το αν υπάρχουν δουλειές, η ανεργία στο Η.Β. το 2019 ήταν περί στο 4%, συγκριτικά με το 17% της Ελλάδας. Οπότε ναι, υπάρχουν δουλειές. Ειδικά σε τομείς όπως εστίαση και λιανικές πωλήσεις, πραγματικά οι εργοδότες ψάχνουν κόσμο με το τουφέκι. Ο βασικός μισθός αυτή τη στιγμή είναι 8.2 λίρες την ώρα (μεικτά). Εντός Λονδίνου κάποιες φορές πάει και παραπάνω, ανάλογα με τον εργοδότη. Όσον αφορά σε εργασίες που απαιτούν κάποια εξειδίκευση, αυτό έχει να κάνει με τον κλάδο. Από προσωπική εμπειρία ξέρω ότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση σε εκπαιδευτικούς, ειδικά σε μαθηματικούς, φυσικούς κλπ. Το πώς είναι εφικτό να εργαστείς σε αυτόν τον τομέα είναι άλλη συζήτηση.

Δουλείες για καλλιτέχνες?

Για το αν υπάρχει ζήτηση σε καλλιτέχνες η απάντηση μπορεί να είναι, πολυεπίπεδη, πολυπαραμετρική και πολυτάλαντη. Αν θες μια απλή της εκδοχή είναι ναι. Θα έλεγα ότι υπάρχει αξιοπρεπής ζήτηση. Αν μπορούμε να πούμε ότι η δημιουργική βιομηχανία ανθεί σε κάποια μέρη στον κόσμο, ένα από αυτά είναι σίγουρα το Λονδίνο (και το Η.Β. γενικότερα). Αλλά δυστυχώς, παρά το ότι η ζήτηση σε καλλιτέχνες δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι μικρή, και η προσφορά είναι τεράστια. Οπότε, το ισοζύγιο προσφοράς και ζήτησης δεν είναι καλό. Βάλε και τις έξτρα δυσκολίες που θα αντιμετωπίσει ένας ξένος και η σούπα δένει. Αλλά και αυτή είναι μια άλλη συζήτηση.

Βέβαια, μπορεί κανείς να βρει την άκρη του με άλλους τρόπους, όπως κομπαρσιλίκια, modeling κλπ. Ειδικά όσο αφορά το Λονδίνο, μιλάμε για μια πόλη πανάκριβη, και με τρομακτικό ανταγωνισμό μεν, αλλά με απίθανες ευκαιρίες στη δημιουργική βιομηχανία δε.  

Αξίζει τον κόπο;

Πολύπλοκο θέμα. Δεν υπάρχει εύκολη απάντηση. Το σωστό θα ήταν να πω εξαρτάται, τι ψάχνει κανείς, σε τι φάση είναι κλπ. Δεν μου αρέσει να μασάω τα λόγια μου όμως, οπότε θα πω το εξής: αν κάποιος αισθάνεται ότι θα ήθελε να δοκιμάσει την τύχη του σε ένα στίβο διαφορετικό από ότι έχει συνηθίσει, με μεγάλες απαιτήσεις και δυσκολίες αλλά και πολύ μεγάλες ευκαιρίες, τότε ναι αξίζει και με το παραπάνω, παρόλο που είναι πολύ πιθανό να μην πετύχει αυτά που ονειρεύεται. Αν κάποιος/α αισθάνεται ότι έχει κουραστεί στην Ελλάδα, τότε ακόμα πιο ναι. Ειδικά όσοι αισθάνονται ότι δεν τους χωράει ο τόπος, έχουν όνειρα, πιστεύουν στις δυνατότητές τους, ετεροαπασχολούνται σε δουλειές όπως οι πωλήσεις ή η εστίαση, θα έλεγα ότι μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετική ιδέα να το επιχειρήσουν. 

The Lowry - Manchester

Για να μην παρεξηγηθώ: το Η.Β. κάθε άλλο παρά είναι η Γη της Επαγγελίας. Είναι λίγο σαν μια (πολύ) ενισχυμένη έκδοση του να ζει κάποιος στην Άρτα, να θέλει να κάνει καριέρα ηθοποιού και να αποφασίζει να πάει σε μια (πολύ πιο ακριβή) Αθήνα, όπου συν τoις άλλοις, μιλάνε αγγλικά. Θα βιώσει μεγάλες αλλαγές, θα χάσει τα σημεία αναφοράς του, θα έχει να αντιμετωπίσει ένα πρωτόγνωρο περιβάλλον. Ακόμα και αν κάποιος δεν έρθει στο Η.Β. για σπουδές, θα χρειαστούν κάποια χρήματα στην αρχή (πιστεύω ότι χωρίς υποστήριξη ή αποταμίευση για τα κόστη των τριών πρώτων μηνών τα πράγματα μπορεί να εξελιχθούν άσχημα). Μπορεί η μετάβαση να αποδειχθεί περισσότερο ή λιγότερο δύσκολη, μπορεί κάποιος να το μετανιώσει. Αλλά ακόμα και να το μετανιώσει, θα έχει κερδίσει την εμπειρία της ζωής για μερικούς μήνες σε μια διαφορετική χώρα, με τα καλά της και τα κακά της-ενδεχομένως κάνοντας δουλειές του ποδαριού αντίστοιχες με αυτές που έκανε στην Ελλάδα, αλλά υπό τις εξαιρετικά καλύτερες βρετανικές εργασιακές συνθήκες (άλλο θέμα αυτό). Και για την επιστροφή θα χρειάζεται ένα εισιτήριο 100-150 ευρώ με την EasyJet και τέλος. Σχεδόν σαν να μην έγινε ποτέ. Για τον μη πηγαιμό όμως, μετά το 2021, ίσως δεν θα υπάρχει επιστροφή. 

Εκτός αν μιλάτε γερμανικά. Τότε μην είστε βλάκες, πηγαίνετε Βερολίνο.

Από την άλλη βέβαια, πού αλλού στον κόσμο μπορεί κανείς να γίνει θεατής του παρακάτω διαλόγου με αυτό το περιεχόμενο, σε αυτό το ύφος και στυλ; 

https://twitter.com/The_Write_Type/status/1224025845586702336?s=20

Λίγα πράγματα είναι τόσο απολαυστικά στη ζωή όσο να βλέπεις Άγγλο αγανακτισμένο δημόσιο λειτουργό εν ώρα υπηρεσίας.